Çocuk Psikolojisi Nedir? Çocuklarda Davranış Bozukluğu ve Terapi

Çocuk Psikolojisi; Özellikle çocukluk döneminde çocuğun bulunduğu ortam, anne, babanın diyaloğu bu süreci fazlası ile etkiler. Psikoloji; insanların davranış, tutumları ve bunların nasıl şekillendiği ve zihinsel ilerlemeyi inceleyen bilim dalıdır.

Çocuk psikolojisi ve önemi düşünüldüğünde; ebeveynler genellikle kendi ailelerinden gördükleri kurallar ve iletişim şekilleri ile çocuklarını büyütmeye çalışırlar. Bilinçli ya da bilinçsizce ebeveyn yaklaşımı sonucu çocuğun kişisel gelişimi etkilenir.

Çocukların sağlıklı bir ruh yapısına sahip olmaları için anne ve babaların çocuk yetiştirirken sergiledikleri davranışlar ile tamamen bağlantılıdır. Bu nedenle çocuğun gelişimi aşamasında söylemlerden eylemlere kadar her davranışa büyük bir titizlikle gerçekleştirilmelidir. Çocukken alınan ruhsal yaralar, çok ileriki yaşlarda dahi yaşantıyı olumsuz yönde etkileyebilir.

Bütün bunların yanı sıra, ebeveynlerin ruhsal yapısının da sağlam, örselenmemiş olması ve herhangi bir rahatsızlık var ise tedavi sürecine girilmesi gereklidir. Aile içerisinde manipülatif davranışlar, korku, endişe yaratan bir ortam var ise bunların kısa sürede düzeltilmesi gereklidir.

Çocukluk döneminde aile içerisinde yaşanan her sorun çocuğun kendisini de bu konuda sorumlu hissetmesine yol açarak, kendini sorumlu hisseder. Bu da çocukta özgüven eksikliği, suçluluk duygusu ve karamsarlıklara neden olabilir.

Psikolojik desteğin amacı; empati yapabilen, kendi ile barışık, duygu ve düşüncelerini kolaylıkla ifade edebilen çocuklar yetişmesine katkı sağlamaktır. Anne ve babaların bu anlamda da psikolojik destek alarak, çocuğa karşı doğru davranış ve tutumları sergilemelerine yardımcı olmaktır.

Çocuk Psikolojisi ve Uyum Problemi

Özgüven problemi yaşayan ve özellikle anne bağımlılığı olan çocuk, okulda uyum sorunu yaşayacaktır. Çocuk psikolojisi ve uyum problemi okul öncesi dönemde kendini gösterir. Baba ile iletişimin zayıf olması uyum sorununa neden olan en büyük etkenlerden biridir. Çocuğun paylaşımdan uzak olması, kural tanımaması, aşırı koruyan ve kollayan anne baba tutumu, depresyon, panik, öfke nöbetleri uyum sorunu yaşandığının bir göstergesidir.

Çocukların temel alışkanlıklarını kazanması için aileler çocuğa fırsat tanımalıdır. Onun yapabileceği şeyleri aile olarak üstlenmek, sorumluluk duygusundan da uzaklaştıracaktır. Çocuğun motor becerileri geliştikten sonra yapabileceği eylemleri, anne babanın üstlenmesi özgüveni sarsacaktır.

Çocuk hiperaktif ya da aktif ise uyum sorunu yaşamasına neden olur. Aktif çocuk; dikkati zayıf, aşırı hareketlidir. Zeka düzeyleri normal olduğu halde, derse odaklanma sorunu çekerler. İstediklerinin hemen yerine getirilmesini isterler. Ana okullarında uyum sorunu çeken çocukların ilgi alanları tespit edilir, belli kurallar koyularak uymaları sağlanmaya çalışılır. Ödüllendirme yöntemi ile fikirleri alınır. Alt ıslatma, kaka kaçırma gibi sorunlarda uyum sorunu içerisinde değerlendirilir. Yemek seçme ya da öğünlerde yemek yemeyi reddetme gibi sorunlarla da karşılaşılır.

Uyum sorunlarına aileye yeni katılan bir kardeş, salgın ya da deprem, sel gibi afetler yaşanması da neden olabilir.

Çocuk Psikolojisi ve Davranış Bozukluğu

Çocuk okula başlamadan uyum problemi giderilmez ise okul döneminde davranış bozukluğu oluşur. Çocuk psikolojisi ve davranış bozukluğu değerlendirildiği zaman, anne babanın çocuk üzerinde otorite sağlamaya çalışırken istikrarsız davranış sergilemeleri çocukta kurallara uymak istememe gibi sorunlara meydan verir. Çocukların istekleri ile ilgili anne ve babanın yapabileceklerinin sınırlı olduğu konusu, mutlaka hissettirilmelidir.

Çevreye karşı öfkeli, hırçın davranma türünde davranışlar sergileyen çocuk bazen üzücü sonuçları olduğunu fark eder, bazen de fark etmez yani pişmanlık hissetmeyebilir. Davranış bozukluğunun kız çocuklarında değil de erkek çocuklarında daha fazla görüldüğü gözlemlenir.

Davranış bozukluğu karşıtlık ve davranım bozukluğu olarak ikiye ayrılır. Çocuk karşıtlık halinde, hemen öfkelenme, intikam duygusu, bilerek etrafındaki insanları sinirlendirme halleri taşır. Bu durum okul ve aile içerisindeki ilişkilerde huzursuzluk ve bozulmaya neden olur.

Davranım bozukluğunda ise; dürtülere bağlı davranışlar, öğrenme konusunda güçlük yaşama, yaptıkları bir hata sonucunda pişmanlık hissetmemek olarak değerlendirilebilir. Bazen bilişsel kapasitenin normalden az olduğu gözlemlenir.

Davranışsal bozukluklar terapi ve medikal tedavi süreçleri bir arada yürütülerek tedavi edilmeye çalışılır. Bu süreçte çocuğun içinde bulunduğu olumsuz hisleri tanıması, hırçın davranışlarını tetikleyen olaylar ile bir bağ kurması sağlanır. Terapi süreci ilaç tedavisinden daha etkendir, bu iki tedavinin de eş zamanlı olarak devam ettirilmesi önem taşır.

Çocuk Psikolojisi ve Fobiler

Korku duygusu olağan bir durumdur. Çocuklar korkularına neden olan şeylerle karşılaştığında ne yapacaklarını bilmeyebilirler.

Fobi; korkuların gündelik hayatı etkilenmesi ve terleme, çarpıntı, bayılma gibi fiziksel problemlere sebep olur.

Çocuk psikolojisi ve fobi ile çocukların korkularını yenmeye çalışması sağlanmalıdır. Bebeklik dönemi korkularına örnek verilecek olursa; sesler, gölgeler, yalnız kalma, 3 yaşına kadar karanlıktan, çeşitli hayvanlardan, 5 yaşlarında kan görmekten, hayal ürünü varlıklardan korkma gibi fobiler yaygındır.

Fobiler 3 ana başlıkta değerlendirilebilir.

Özgül fobiler; anlam verilemeyen belli mekan, canlı ve cisimlerden korkma durumudur. Hayvanlardan korkma, kapalı alanlardan tedirgin olma gibi korkulardır.

Agorafobi; bir anksiyete sorunudur ve belli ortamlarda olmaktan dolayı huzursuz, çaresiz hissetme halidir. Panik atak belirtileri ile ortaya çıkar.

Sosyal Fobi; Kalabalık ve tanımadığı insanların yanında yaptığı eylem ve konuşmalardan utanma durumudur.

Çocuklarda korkular anne ve babalarını gözlemlediklerinden, onların korkuları çocuklarda da korku unsuru olabilecektir. Buradan korku öğrenilir değerlendirmesi yapılabilir.

Çocuk psikolojisinde, genetik olarak ailede kaygılı, ürkek yapılı bireyler var ise çocukta da korkuya yatkınlık olabilir. Herhangi bir travma yaşanması da çocuğun birtakım korkuları geliştirmesine sebep olabilir.

Okul fobisi, deniz, havuz fobisi, sosyal fobi, kapalı alan çocukluk döneminde görülen fobilerdir. Çocuğun ruhsal gelişimi için fobilere kısa sürede müdahale etmek gerekir.

Çocuk Psikolojisi ve Terapi

Çocuğun yaşadığı psikolojik sorunlar teşhis edildikten sonra terapi başlar. Çocuk psikolojisi ve terapi konusunda, terapi başladığında tedaviye anne ve baba da dahil edilir. Ebeveynlerin doktorla iş birliği içerisinde olması, kısa sürede çözüme ulaşma anlamında çok önemlidir. Pek çok psikolojik sorun çocuklarda daha kolay çözümlenecektir.

Önemli olan çocuğun yaşadığı psikolojik sorunun görmezden gelinmemesi ve kısa sürede terapi sürecine başlanmasıdır.

Terapi esnasında 3. seanstan sonra fark edilen bir değişme olacağı görülecektir.

Terapi bittikten sonra, sorunun yeniden başlaması durumu göz önüne alınarak, 3 ayda bir terapi tekrarlanabilir. Arada yapılan kontroller, psikolojik problemin tekrar nüksedeceği anlamına gelmez. Fiziksel sağlık ne kadar önemli ise ruhsal sağlıkta bir o kadar önemlidir. Sağlam bir ruh hali fiziksel olarak da kişinin kendini iyi hissetmesini sağlayacaktır.

Ebeveynler ve çocukla diyalog kurulduktan sonra yapılan bazı testler ile sorun tam olarak teşhis edilir. Algı testi(CAT), zeka testi uygulanır. CAT testi özellikleri; hayvan veya insan resimlerinin olduğu kartlarla çocuğun bir hikaye anlatması istenir. Her çocuk kendine ait bir hikaye oluşturacaktır. Zeka testi ile görsel, motor becerilerinin, dikkat derecelerinin ölçülmesi hedeflenir.

Anne ve babalar çocuğun psikolojik sorunlarını çözmeye çalışabilir ama kullanılan yöntemler doğru olmayabilir. Bu durumda vakit kaybetmeden psikologlardan yardım alarak ve beraber çalışarak çocuğun ruhsal problemleri ortadan kaldırılabilir.

Çocuğun ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde sağlıklı ilişkiler kurup, huzurlu bir yaşam sürmesi için küçüklükte meydana gelen psikolojik sorunlar ortadan kaldırılmalı, tedaviler aksatılmamalıdır.